Je hoort wel vaker, dat je in het 'nu' moet leven. In het nu... Wat is dat dan? Nu is het alweer voorbij, en nu alweer. Je kunt het niet pakken, je kunt er niet blijven zou je denken. En dat kan ook niet, zolang je nu aan tijd koppelt kan dat niet. Zolang er tijd is, zijn er continu ervaringen. Ieder moment een nieuwe ervaring. Het gaat juist om het onthechten van wat er in het nu gebeurd. Het is een aanwezig zijn, zonder dat te koppelen aan wat in het moment gebeurd. Aanwezig zijn overstijgt de tijd, daar kun je altijd zijn. Daar is het stil. Het is de 'ruimte' waarin alles gebeurd. Kun je je dat voorstellen: aanwezig zijn in een lege ruimte, waarin niets gebeurd, maar waarin alles mogelijk is? Het is als een schoon krijtbord. Dat heeft de potentie de mooiste artistieke tekeningen en de ingewikkeldste wiskundige formules te omvatten. Bij het maken van de tekening of formule, kun je er helemaal in opgaan. En als je het uitwist, is het weer voorbij. Het krijtbord blijft, stil, klaar voor de volgende uitdrukking.
In deze aanwezigheid kun je je rust vinden, dit is de stilte, dit is de plek van je natuurlijke zelf. Je kunt er direct naar toe en je kunt er naar toe 'werken'. Het is je eigen weg die je moet volgen om er te komen. Gelukkig zijn er wegwijzers onderweg, die je kunnen helpen, daar gaat dit blog over.

Voelt het goed?

Er zijn zoveel ervaringen, je kunt ieder moment van de dag actief blijven, afgeleid door alles wat er om je heen gebeurd. Soms ga je met het één mee, dan weer met het ander. Hoe weet je nu waarin je wel mee moet gaan of wanneer je even afstand moet nemen en terug gaan naar die aanwezigheid, wachtend tot er zich weer iets nieuws voordoet? Over het algemeen laten we ons veel te veel meeslepen, dus is het bijna altijd zinvol een stapje terug te doen. Dan komt er vanuit het aanwezig zijn vanzelf weer iets naar boven dat voor jou is bedoeld.
Je herkent het zinvolle aan het gevoel dat je erbij hebt. Je wordt er blij van. Als het goed voelt is het vaak ook goed om te doen. Dat gaat heel snel, op het eerste gezicht weet je vaak heel goed hoe het zit. Voordat je er over na gaat denken, weet je het eigenlijk al. Je denken gebruik je dan om je gevoel te controleren. Je eerste indruk is goud waard.

Dit is met alles zo, bijvoorbeeld met een gedachte om even boodschappen te doen. Kwam die uit het niets en past het, doen! Niet nadenken, 'ik heb nu geen zin' of 'ik moet eerst iets anders'. Dat zijn denkpatronen die weerstand opwerpen. Probeer bij het eerste gevoel te blijven en ga ervoor. Je gaat boodschappen doen. En in de winkel gaat het hetzelfde, wat zal ik eten vanavond? En meteen is daar het antwoord, ook doen! Niet nadenken, 'maar dan moet ik heel lang koken' of 'daar heb ik geen zin in', blijf bij je gevoel en je doet wat nodig is op het moment. Totdat de handeling voorbij is, dan neem je weer afstand.
Vertrouw op dat gevoel. Als je alleen aanwezig bent, dan is dit de stem van je zelf die voortkomt uit de stilte. Je handelt dan niet meer als reactie op wat er om je heen gebeurd, maar op basis van je eigen achterliggende wens.

Je kunt het oefenen

Het is niet makkelijk altijd de juiste keuze te maken. Naast je gevoel is er je verlangen en afkeer van de dingen. Je gevoel kan je iets anders ingeven dan je verlangen op dat moment. Verlangen of afkeer komt voort uit jouw oordeel en reactie op ervaringen. Daar is je 'persoon' aan het werk, gebaseerd op jouw conditionering. Deze 'persoon' kun je met een concentratie oefening leren begrijpen. Je kunt je oordeel en reactie observeren. Een concentratie oefening is de belangrijkste stap richting meditatie en het komen tot jezelf.
Je kunt dit al. Want als je iets leuk vindt, een hobby hebt, of iets doet waar je je even lekker door voelt, dan ben je al de verbinding met jezelf aan het maken. Sommige mensen hebben dit met hardlopen. Door het ritme van het lopen blijft de hardloper geconcentreerd op het lopen. Er zijn even geen gedachten aan andere dingen, alleen lopen. Anderen hebben deze focus als ze een puzzel doen, dan zijn ze zo geconcentreerd naar het zoeken van de oplossing van de puzzel, dat ze even de omgeving vergeten en dan kunnen ze zo maar uren bezig zijn. De tijd vliegt, zeggen ze dan. Je kunt ook op je werk in een soortgelijke toestand komen. Je werkt aan een bepaalde opdracht en het lijkt vanzelf te gaan, in een 'flow' komen wordt dat genoemd. En hoe vaak hoor je niet dat de beste ingevingen bij iemand binnenkomen als hij onder de douche staat of even met iets anders bezig was. Op zo'n moment wordt alles even opzij gezet, dan worden de gedachten even stil en kan het gevoel naar boven komen. Dit zijn situaties die spontaan opkomen, hoe mooi zou het zijn als je je hier bewust van wordt en ieder moment terug kan gaan naar de stilte!

Ontwikkel jezelf

Er zijn een aantal eigenschappen die je kunt ontwikkelen om het jezelf makkelijker te maken. Let op als je in de volgende situaties komt, probeer dan eens een stapje terug te doen en te kijken wat goed is om te doen in het moment.

• Probeer geweldloos en zachtaardig door het leven te gaan. Laat je niet meeslepen door boosheid of woede, als je boos bent omdat je denkt dat je onrecht is aangedaan, probeer juist dan die boosheid te herkennen als een afkeer reactie van je 'persoon'. Bekijk de boosheid en hij zal langzaam verdwijnen. Blijf het niet voeden met gedachten. Al ben je hierdoor maar een minuutje korter in de spiraal van geweld, het zal je helpen terug te keren naar je normale staat van zijn.
• Probeer waarachtig te zijn, vertel zoals het is. Je hoeft in een gesprek anderen niet te overtuigen van jouw waarheid of gelijkheid. Daarom hoef je niet te overdrijven of de werkelijkheid te verdraaien. De werkelijkheid is goed genoeg, die brengt je in harmonie. Elke verdraaiing die jij daar aan toevoegt maakt spanning in je denken, probeer die spanning los te laten, dat maakt je vrij.
• Probeer te delen en niet jezelf dingen toe te eigenen. Als je vindt dat sommige dingen jou moeten toekomen en niet anderen, dan scheidt je je af van de rest. Jouw bezit en jouw geluk gaat voor die van anderen en misschien wel ten koste van anderen. De volgende keer als je denkt, 'dat grootste stuk taart is voor mij' of 'ik wil als eerste daar zijn', misschien kun je dan niet je eigen 'persoon' voorrang geven, maar het aan iemand anders gunnen. Daarmee deel je in zijn geluk en zul je zelf gelukkiger worden.
• Probeer te zien wanneer je het genot van je zintuigen nastreeft. Misschien eet je wel eens een bepaalde maaltijd omdat het zo lekker is dat je het niet meer kunt weerstaan. Of is je verlangen naar seks heel groot geworden, vanwege de zintuiglijke ervaring. Let dan eens op hoe dit komt, kun je ook nu een stapje terug doen? Laat je niet pakken! Wees je bewust van wat je doet, dan kom je in balans.
• Probeer je verlangens te herkennen. Begeren is bijna een basis houding in het leven. Je wilt altijd meer, een grotere auto, een nieuwere telefoon, een mooier huis, noem maar op. Kijk bij je volgende aanschaf eens of je het echt nodig hebt, heeft het een doel of ben je je verlangen aan het voeden en je 'persoon' aan het vergroten? Probeer de volgende keer bewust te beslissen, op basis van je eerste gevoel, zodat je niet tijdelijk, maar werkelijk blij wordt.

In al deze situaties gaat het om het onthechten van het moment. Probeer je van de situatie bewust te zijn, dan laat je je minder meeslepen door het moment, dan ben je aanwezig en kun je de stilte achter het moment ervaren en van daaruit handelen.

De gebaande paden

We kunnen alles zelf uitzoeken en verzinnen, maar dat hoeft gelukkig niet. We hoeven niet het wiel zelf uit te vinden, er zijn anderen die dit voor ons hebben gedaan, daar kunnen we van leren. We kunnen de voetstappen van andere volgen op delen van onze weg. Dit zijn een aantal leraren die ons helpen op het pad.

De Boeddha wijst ons op de ware aard van ons bestaan, namelijk dat alles vergankelijk is, hij noemt dat 'anicca'. Hij geeft aan dat de 'persoon' niets anders is dan een concept wat we gebruiken om onszelf te benoemen. Maar let op, hecht er geen waarde aan! Er is geen intrinsieke ‘ik’ te vinden. De ‘ik’ zit even in je gedachten, maar in je volgende gedachten is je ‘ik’ alweer verdwenen. Deze vergankelijkheid levert niets als ellende op, hij noemt dat 'dukkha'. Het pad, de middenweg, dat hij ontdekt heeft om uit de ellende te komen is het beste te verwoorden als: "Rust in mezelf ervaren, vreugde en geluk, vrij van verlangen en immorele gedachten, dat is het pad. Zelfs de plezierige sensaties die door dit geluk opkomen hebben geen invloed op mijn geest, want naast geluk bewaar ik gelijkmoedigheid, en ben ik aandachtig en volledig bewust."

Yogananda geeft een heldere uitleg van de werkelijkheid in zijn commentaren op de 'Bhaghavad Gita' en 'The second coming of Christ'. Hij beschrijft het kosmisch bewustzijn als bron van alles en noemt dat ‘divine’, God. Van daaruit ontstaat het individu door middel van kosmische energie, in de vorm van licht en geluid. Dit noemt hij het super bewustzijn en christus bewustzijn. Dit geeft het einde van het pad aan dat wij bewandelen. In diepe meditatie en samadhi zijn wij dit super bewustzijn, een reflectie van het kosmisch bewustzijn. De diepere betekenis wordt uitgelegd als het gevecht tussen ‘King Ego’ en ‘King Soul’. Waarbij Ego staat voor ons verlangen naar zintuiglijke sensaties (de 'persoon') en Soul staat voor het super bewustzijn waaruit wij bestaan. Dit gevecht vind plaats op drie niveaus.

1. Het materiele en morele gevecht op ons fysiek bestaan.
2. Het denkproces, eerst als slaaf van zintuigen, dan als ontvanger van het goddelijke.
3. Het spirituele gevecht, opheffing van ego en de samensmelting van de ziel met het goddelijke.

De weg van Nisargadatta brengt ons meteen in het super bewustzijn, hij noemt dat 'ik ben'. Dit is een non-dualistische manier van denken, waardoor je los komt van je persoonlijkheid, je 'persoon'. Je ontdekt wat je allemaal niet bent, niet je lichaam, niet je gedachten. Je kunt niet iets zijn wat je ziet! Dit brengt je naar het besef van 'ik ben'. Het enige wat je nodig hebt is je natuurlijke staat van aanwezigheid. Daarin gebeuren de dingen zoals ze gebeuren, lof en blaam worden pas later uitgedeeld, als het gevoel dat je een ‘doener’ bent is opgekomen.

In de Raja Yoga worden acht stappen onderscheiden die ons naar het hoogste bewustzijn brengen. De eerste stap is het volgen van de vijf Yama's, die zijn hierboven beschreven onder het hoofdstuk 'ontwikkel jezelf'. Eén van de basis geschriften is de Yoga Sutra's van Patanjali, waarin yoga wordt uitgelegd als het stilzetten van (de wijzigingen van) het denken. Het woord Yoga betekent verbinden. Het betreft de bewuste hereniging van jezelf met de éénheid. Alle stappen van het achtvoudige pad zullen in toekomstige blogs beschreven worden. Niet als hét pad, maar op een geïntegreerde manier, zoals in dit blog.

Voor iedereen anders

Er is maar één stilte, één plek, waar iedereen rust kan vinden. Maar het pad er naar toe is voor iedereen anders. Een ieder heeft zijn eigen 'persoon' gecreëerd, heeft zijn eigen beeld van de werkelijkheid, zijn eigen manier waarop hij de wereld ervaart. Het ontdekken van jezelf is niet iets leren, want de stilte kennen we allemaal. Het is juist het afleren van onze eigen oordelen en reacties, waardoor de stilte vanzelf naar boven komt. Alleen wij zelf weten waar onze verlangens en afkeer liggen en weten wat we aan moeten pakken. Daarvoor is moed nodig, durf je jezelf recht in de ogen te kijken? Wij kunnen je daarbij helpen, geven handvatten en concentratie- en andere oefeningen om je eigen weg te bewandelen, gebaseerd op onze eigen ervaring en op verhalen van leraren die ons voor zijn gegaan.

Lees meer BOE blogs
Neem contact op
Ga naar www.bamboehuis.amsterdam